پمپ دندهای چیست؟ | معرفی کامل پمپ غلیظکش صنعتی و انواع آن
تصور کنید سیالی غلیظ و چسبناک باید با دقت و قدرت بالا از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل شود؛ پمپهای معمولی از پس این کار برنمی‌آیند. آیا شما می‌دانید که کدام پمپ می‌تواند این سیالات را جابه‌جا کند؟ بگذارید از همین ابتدا پاسخ این سوال را بدهیم و بگوییم که پمپ دندهای به عنوان یکی از کارآمدترین انواع پمپ های صنعتی، توانایی بی‌نظیری در جابهجایی مایعات با ویسکوزیته بالا دارد. در همین راستا، رایکا صنعت، به عنوان یکی از برترین عرضه‌کنندگان پمپهای صنعتی در کشور، در این مقاله قصد دارد به طور کامل توضیح دهد که پمپ دندهای چیست و چه انواعی دارد.
فهرست مقاله
پمپ دندهای چیست؟
پمپ دندهای یکی از انواع پمپهای جابهجایی مثبت است که برای انتقال سیالات به خصوص مایعات غلیظ با ویسکوزیته بالا استفاده میشود؛ به همین دلیل است که به این محصول پمپ غلیظکش نیز می‌گویند. این پمپ با استفاده از چرخدندهها، سیال را از ورودی مکش میکند و با حرکت چرخشی و دورانی آن را به سمت خروجی هدایت خواهد کرد. هنگامی که چرخدندهها شروع به چرخیدن میکنند، با ایجاد مکش، فضای بین دندانه‌ها پر از سیال میشود. با حرکت مداوم چرخدندهها، سیال به بیرون فرستاده میشود. از آنجایی که پمپ دندهای، دارای قدرت مکش بسیار زیادی است، می‌تواند سیالات با ویسکوزیته بالا را دارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و خرید پمپ دندهای با کیفیت و متناسب با نیازهای صنعتی خود، می‌توانید به صفحه لینک شده مراجعه کنید. کارشناسان رایکا صنعت آماده ارائه مشاوره تخصصی رایگان برای کمک به شما در انتخاب بهترین پمپ دندهای هستند.
اجزای پمپ دندهای
پس از آشنایی با پمپ دندهای، حالا وقت آن رسیده که با اجزای تشکیل‌دهنده آن آشنا شویم. این پمپهای صنعتی که معمولاً از جنس چدن، برنج یا استنلس استیل ساخته می‌شوند، از چه بخش‌هایی تشکیل شدهاند؟
- دنده محرک: دنده محرک یک چرخ دنده است که نیرو را دریافت میکند و دنده متحرک را به حرکت در می‌آورد.
- دنده متحرک: چرخ دنده متحرک در جهت مخالف دنده محرک می‌چرخد و باعث ایجاد مکش میشود.
- بدنه پمپ: بدنه پمپ به محفظه‌ای گفته میشود که از اجزای مختلف پمپ نگهداری کرده و مسیر حرکت سیال را مشخص میکند.
- درگاه ورودی: به قسمتی که سیال وارد پمپ میشود، درگاه ورودی می‌گویند.
- درگاه خروجی: به قسمتی که سیال با فشار زیاد از پمپ خارج میشود، درگاه خروجی می‌گویند.
- شیر اطمینان: شیر اطمینان یا شیر کاهش فشار، قطعه‌ای از پمپ است که برای تنظیم فشار سیال تعبیه شده و از افزایش بیش از اندازه فشار جلوگیری میکند.
- آببند: در پمپهای دنده داخلی آببند دیده میشود. این قطعه هلالی شکل است و به عنوان آببند عمل میکند.
- بلبرینگها: یاتاقان‌هایی که برای کاهش اصطکاک بین اجزای متحرک پمپ هستند و برای افزایش طول عمر پمپ به کار می‌روند.
انواع پمپ دندهای
به طور کلی، پمپهای دندهای را می‌توان به دو دسته‌ی اصلی تقسیم کرد، پمپ دندهای خارجی و پمپ دندهای داخلی. این دو نوع، با وجود اصول کلی مشابه، تفاوت‌های کلیدی در طراحی و عملکرد دارند که باعث میشود برای کاربردهای متفاوتی مناسب باشند. در ادامه به تفصیل توضیح خواهیم داد که پمپ دندهای داخلی چیست، چه کاربردی دارد، پمپ دندهای خارجی چیست و چه تفاوتی با پمپ دنده ای داخلی دارد:
پمپ دندهای خارجی
پمپ دندهای خارجی یکی از انواع پمپهای جابهجایی مثبت است که از دو چرخدنده یکسان درون یک محفظه بسته برای انتقال سیال استفاده میکند. این چرخدندهها با هم کار میکنند. یکی از آنها به موتور متصل بوده و در واقع چرخ‌دندۀ محرک است و چرخ‌دندۀ دیگر، چرخ‌دندۀ متحرک می‌باشد که با چرخش اولی در خلاف جهت آن به حرکت در می‌آید.
این چرخش باعث ایجاد ناحیه کم‌فشار در ورودی پمپ میشود و سیال را به سمت داخل می‌کشد. پس از اینکه سیال در فضای بین دندانه‌های چرخدنده و دیواره‌ی داخلی پمپ به دام افتاد، با حرکت چرخدندهها به سمت خروجی هدایت خواهد شد. حرکت دورانی این چرخدندهها به صورت مداوم باعث کاهش حجم سیال و افزایش فشار میشود.
کاربرد پمپ دندهای خارجی
این پمپها به دلیل طراحی ساده و کارایی بالا، برای انتقال سیالاتی مانند روغن، سوخت و حلال‌های صنعتی در فشارهای بالا بسیار مناسب هستند. از این پمپ در سیستم‌های هیدرولیکی، و ماشین‌های صنعتی برای انتقال روغن، در صنایع شیمیایی و دارویی و سیستم‌های روانکاری استفاده میشود. از ویژگی‌های بارز این نوع پمپ می‌توان به اشاره کرد.
مزایای پمپ دندهای خارجی
از مزایای این پمپها می‌توان به عملکرد یکنواخت، ساختار مقاوم، انتقال سیال با فشار بالا، قابلیت کار در شرایط سخت، هزینه‌ی نگهداری پایین و قابلیت پمپاژ مایعات با گرانروی متوسط اشاره کرد. البته ناگفته نماند که این پمپها برای انتقال سیالات حاوی ذرات جامد مناسب نیستند، زیرا ذرات میتوانند به مرور زمان باعث سایش و آسیب به چرخدندهها شوند. در چنین مواردی، باید به خرید پمپ دیافراگمی فکر کنید که به طور خاص برای جابجایی سیالات دارای ذرات جامد طراحی شدهاند و مقاومت بیشتری در برابر سایش دارند.
پمپ دندهای داخلی
پمپ دندهای داخلی یا پمپ ماه و ستاره یکی از انواع پمپهای جابهجایی مثبت است که از دو چرخدنده با اندازههای متفاوت تشکیل میشود. در این پمپ، چرخدنده بزرگ‌تر دارای دندانه‌هایی است که به سمت داخل قرار دارد. چرخدنده کوچک‌تر دندانه‌هاای به سمت بیرون دارد و درون چرخدنده بزرگ قرار می‌گیرد. در پمپ دندهای داخلی، حرکت چرخدنده کوچک‌تر باعث چرخش چرخدنده بزرگ‌تر خواهد شد. در این سیستم آببند یا همان قطعه هلالی شکل مشاهده میشود که بین چرخدندهها قرار می‌گیرد و نقش مهمی در هدایت سیال و جلوگیری از برگشت آن دارد.
وقتی که چرخدندهها میچرخند، در بخش ورودی پمپ خلأ ایجاد میشود و سیال به سمت داخل کشیده خواهد شد. در این حالت، سیال در فضای بین دندانه‌های چرخدندهها و آببند به دام می‌افتد و حبس میشود. با ادامه چرخش و حرکت دورانی، فاصله بین دندانه‌ها کاهش پیدا میکند و سیال فشرده شده و به سمت خروجی هدایت میشود.
کاربرد پمپ دندهای داخلی
پمپ دندهای داخلی به دلیل توانایی انتقال سیالات با ویسکوزیته بالا، برای پمپاژ روغن‌ها، مواد غلیظ و مایعات با دمای بالا بسیار مناسب است. این پمپها در سیستم‌های هیدرولیک ماشین‌آلات راه‌سازی، پمپاژ انواع رزین‌ها، پلیمرها، حلال‌ها و حتی مواد شیمیایی کاربرد دارند. پمپ دندهای داخلی به دلیل عملکرد پایدار و توانایی انتقال سیالات با ویسکوزیته بالا، در صنایع غذایی، نفت، پتروشیمی و داروسازی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
البته برای انتقال روغن داغ، علاوه بر پمپهای دندهای داخلی، می‌توانید به خرید پمپ روغن داغ نیز فکر کنید. این پمپها که از نوع گریز از مرکز هستند، به طور خاص برای جابجایی سیالات با دمای بسیار بالا و در حجم‌های زیاد طراحی شدهاند و گزینه‌ای کارآمد برای این کاربرد نیز محسوب می‌شوند.
مزایای پمپ دندهای داخلی
این پمپ با سرعت بالای عملکرد، توانایی کار در هر دو جهت چرخش را دارد که انعطاف‌پذیری بالایی در کاربردهای مختلف ایجاد میکند. این محصول به دلیل ساختار ساده، تعمیر و نگهداری راحتی دارد و فشار خروجی آن ثابت باقی می‌ماند. در صورتی که سیال برای مدت کوتاهی وارد پمپ نشود، آسیب جدی به قطعات داخلی آن وارد نمی‌شود و این موضوع دوام و عمر مفید دستگاه را افزایش می‌دهد.
این نوع پمپ برای جابهجایی سیالات با دمای بالا بسیار مناسب است و معمولاً در فشارهای متوسط عملکرد بهتری دارد. این محصول قابلیت جابهجایی سیالات با ویسکوزیته‌های مختلف را دارد. با تولید جریان یکنواخت، عملکرد آرام و بی‌صدایی دارد و خطر کاویتاسیون در آن بسیار پایین است.
نکات مهم برای انتخاب پمپ دندهای مناسب
در این مقاله سعی کردیم به شما توضیح دهیم پمپ غلیظ کش چیست، حالا در ادامه این مقاله به این موضوع خواهیم پرداخت که انتخاب یک پمپ دندهای مناسب، نیازمند توجه به چندین فاکتور کلیدی است تا از عملکرد بهینه و طول عمر بالای پمپ اطمینان حاصل شود.
در ابتدا، شناسایی دقیق نوع سیال و ویسکوزیته آن از اهمیت بالایی برخوردار است؛ برخی پمپهای دندهای برای سیالات رقیق‌تر مانند سوخت و روغن مناسبند، در حالی که برخی دیگر برای مایعات غلیظ مانند قیر یا شکلات طراحی شدهاند. پمپهای دندهای داخلی عموماً برای سیالات با ویسکوزیته بالاتر و پمپهای دندهای خارجی برای مایعات رقیق‌تر کارآمدتر هستند. همچنین، دمای سیال از دیگر عوامل حیاتی است؛ پمپ باید توانایی کار در دمای مورد نظر را داشته باشد تا از آسیب دیدگی جلوگیری شود. انتخاب جنس مناسب قطعات داخلی بر اساس دمای سیال، به افزایش عمر پمپ کمک شایانی میکند.
علاوه بر موارد فوق، فشار و دبی مورد نیاز پمپ، که نشان‌دهنده میزان حجم سیال پمپ‌شده در واحد زمان و فشاری است که پمپ می‌تواند ایجاد کند، فاکتورهای حیاتی در فرآیند خرید به شمار می‌روند. جنس بدنه و قطعات داخلی پمپ نیز باید متناسب با خاصیت سیال (مانند خورندگی یا سایندگی) انتخاب شود. در نهایت، توجه به آب‌بندی پمپ برای جلوگیری از نشتی، دسترسی به قطعات یدکی و خدمات پس از فروش، و همچنین برند و کیفیت ساخت پمپ، همگی تضمین‌کننده خریدی مطمئن و عملکردی پایدار در طولانی‌مدت خواهند بود.
- نوع و ویسکوزیته سیال: رقیق یا غلیظ بودن سیال، نوع پمپ (داخلی یا خارجی) را مشخص میکند.
- دمای سیال: پمپ باید توانایی کار در دمای سیال را داشته باشد و جنس قطعات متناسب با آن انتخاب شود.
- فشار و دبی: این دو عامل، میزان کارایی و ظرفیت پمپ را تعیین میکنند.
- جنس قطعات و آب‌بندی: مقاومت در برابر سیال و جلوگیری از نشتی حیاتی است.
- پشتیبانی و برند: دسترسی به قطعات یدکی، خدمات پس از فروش و اعتبار برند، اهمیت زیادی دارد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله، به طور کامل توضیح دادیم که پمپ دندهای چیست و چه انواعی دارد. این پمپها با توانایی بی‌نظیر خود در جابهجایی سیالات غلیظ و چسبناک، نقش حیاتی در بسیاری از صنایع ایفا میکنند. با درک مکانیزم عمل، اجزا و انواع پمپهای دندهای، می‌توانید انتخابی آگاهانه برای نیازهای صنعتی خود داشته باشید. همچنین، توجه به نکات مهم در خرید، به شما کمک میکند تا پمپی را انتخاب کنید که عملکردی بهینه و طول عمر بالایی داشته باشد.
سوالات متداول
1- پمپ غلیظکش چیست؟
پمپ غلیظکش در واقع همان پمپ دندهای است. این نام به دلیل کاربرد اصلی این پمپها در جابهجایی سیالات با ویسکوزیته بالا (غلیظ) به آنها اطلاق میشود. هیچ تفاوتی بین این دو اصطلاح وجود ندارد؛ هر دو به یک نوع پمپ جابهجایی مثبت اشاره دارند که با استفاده از چرخدندهها، مایعات غلیظ را منتقل میکند.
2- تفاوت پمپ دندهای داخلی با خارجی چیست؟
تفاوت اصلی پمپهای دندهای داخلی و خارجی در آرایش و اندازه چرخدندههایشان است. پمپهای دندهای خارجی از دو چرخدنده یکسان استفاده میکنند که در کنار هم میچرخند و برای سیالات با ویسکوزیته متوسط تا بالا و فشارهای بیشتر مناسب هستند. در مقابل، پمپهای دندهای داخلی دارای دو چرخدنده با اندازههای متفاوت (یکی درون دیگری) و یک قطعه هلالیشکل هستند که آنها را برای جابهجایی سیالات با ویسکوزیته بسیار بالا و دماهای زیاد ایدهآل میکند.
3- اجزای اصلی پمپ دندهای کدامند؟
اجزای اصلی یک پمپ دندهای شامل دنده محرک، دنده متحرک، بدنه پمپ، درگاه ورودی، درگاه خروجی، شیر اطمینان، آببند (در پمپهای داخلی) و بلبرینگها هستند.
4- آیا پمپهای دندهای برای انتقال سیالات حاوی ذرات جامد مناسب هستند؟
خیر، پمپهای دندهای معمولاً برای انتقال سیالات حاوی ذرات جامد مناسب نیستند. ذرات میتوانند به مرور زمان باعث سایش و آسیب به چرخدندهها شوند. در چنین مواردی، استفاده از پمپهایی مانند پمپ دیافراگمی که برای جابهجایی سیالات دارای ذرات جامد طراحی شدهاند، توصیه میشود.